“Yaz güneşi ortalığı kavuranda
Eser püfür püfür eyyam-ı buhur.
Şaşkınlar cıbıl, hem de ıslak duranda,
Gün gider, yel gider, beyaz lekesi durur”
Beyaz Lekeler Yukarıdaki dörtlükte de ifade edildiği gibi, halk arasındaki yaygın bir kanıya göre yazın eyyam-ı buhur (Sam Yeli) estiğinde güneş altında, hem de ıslak olarak kalınınca, derideki su damlacıkları mercek (büyüteç=pertavsız) görevi görerek deriyi zedeler ve beyaz lekeler oluşurmuş.
Pek doğaldır ki geçerliliği olmayan bir düşünce fakat en azından kendine göre bir mantık silsilesi var. Burada akla, yanıtları zor olan şu sorular gelebilir: Su damlacıkları niye Sam Yeli estiğinde mercektir de esmediğinde değildir veya Sam Yeli, Sam Amca tarafından mı gönderilir?
Beyaz Lekeler Sözü edilen hastalık, derideki beyaz lekelerin en iyi tanınanı “Vitiligo” veya halk arasındaki adıyla “Ala” adlı hastalıktır. Beyaza yakın açık renkleriyle dikkati çeken lekeler hastalığın tipik belirtilerdir. Bunlar kendi bildikleri gibi azalıp çoğalabilirler.
Seyirlerini samyeli değil fırtınalar dahi değiştiremez. Görünüşlerinden başka hiçbir zararları yoktur, ağrı, kaşıntı yapmaz, yaşam süresini etkilemez, kimseye bulaşmazlar. Yalnızca bir estetik kusur olarak sorun yaratırlar.
Nedeni bilinmeyen bu hastalıkta pek çok şey suçlanmışsa da kesin nedeni bulunamamıştır. Bilinen önemli özelliklerinden biri her hastada olmasa da kalıtımın etkili oluşudur.
Bunun yanı sıra her türlü zedelenme (çarpma, vurma, kesme, yanık vb.) hastalığın gelişimini kolaylaştırır. Hastalığın kesin tanısı bir Deri Hastalıkları uzmanı tarafından rahatlıkla konabilir, fakat tedavisinde başarı bu kadar kesin değildir. Güneş ışığı da dahil ışın tedavileri, bazı yerel ilaçlar zaman zaman iyi sonuç verebilir.
Fakat sonuç kişilere göre veya zamana göre değişebilir. Eğer bu lekeler, kişi için önemliyse denemeye değer. Bazı tedaviler bazı insanlarda daha iyi gelebilir, diğerlerinde farklı olabilir. Erken yakalanan hastalar daha kolay tedavi edilebilir.
Yüzde yerleşenler en iyi yanıtı, el ve ayaklardakiler en kötü yanıtı verirler. Ayrıca çok güzel kamuflaj yöntemleri de vardır ve lekeleri çok iyi saklayabilirler.
Özellikle gövdede yerleşen bir tür mantar hastalığı Vitiligoyu çok taklit eden belirtiler yapar ve bazan hekimler tarafından bile karıştırılabilir. Bunun dışında seyrek rastlanan bazı bulaşıcı hastalıklarda bu tür lekelere rastlanabildiği gibi yine bunlara benzeyen bazı doğum lekeleri veya bazı hastalıkların bıraktığı izler de bu hastalığı çok taklit eder.