Saç Hastalıkları Tedavisi Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Saç Hastalıkları ve Saç Hastalıkları Tedavisi! Derimizin en önemli güzellik uzantılarından biri olan saçlarımız, kültürümüze yerleşmiş, şarkılara, türkülere konu olmuş, deyimlerimizde yer almıştır. Kiminin saçının tellerine gönlümüz takılmış, kiminin büklüm büklüm sırma saçları gönlümüzü çelmiş, kiminin bir tel saçı için yalvarmışızdır. Yaşantımızda bu derece önemli olan saçlarımız bazen bu beraberliğimize ihanet edip bizi bırakıp giderler ki biz buna saç dökülmesi diyoruz. Her ne kadar dayanılması zor bir hasret acısıysa da insanoğlunun uyum gücü yüksek olduğu için zamanla buna da alışabiliyoruz.
Bir insanın başında ortalama 120.000 olmak üzere, 100.000-150.000 saç teli vardır. Her bir saç telinin ömrü ortalama 4-6 yıldır ve her saç kökünden ömür boyunca 20-22 kez yeni saç çıkabilir, gübre, sulama, budama ve nadasa bırakma da istemez. Saçlarımızda her bir telin takvimi farklıdır ve farklı zamanlarda dökülürler, bu nedenle dökülme dikkati çekmez. Eğer hepsi aynı takvime uysalardı belli dönemlerde kelleşmemiz ve sonra saçlarımızın yeniden çıkması gerekirdi (hayvanlardaki gibi).
Saç Dökülmesi
Saçlarla ilgili olarak en çok karşılaştığımız sorun saç dökülmesidir. Erkeklerde genellikle kader gibi algılanan erkek tipi dökülme görülür. En çok karşılaştığımız sorun kadın saç dökülmeleridir ve en sık da karşılaştığımız bir sorun, ”yalancı dökülmeleridir”. Bu hastalar, genellikle bize avuç avuç, topak topak, ”lavabo lavabo ve küvet küvet” saç dökülmesinden yakınarak gelirler, saçlarının kısa zaman önce şimdikinin iki katı olduğu, tokalara sığmayan saçlarda şimdi toka durmadığı en sık rastlanan söylemdir. Gerçek dökülmelerle ayırt edilmeleri gerekir.
Saçlarımız normal koşullarda günde 20-100 tel arası bir dökülme gösterirler ve alttan gelen yeni saçlar tarafından bu eksiklikler kapatılır. Dökülen saçın yerine gelen saçlar cılız ve kozmetik olarak işlevsiz olmaya başlarsa, saçlarda da seyrelme görülmeye başlar ve o zaman gerçek bir saç dökülmesinden söz edilebilir. Burada önemli olan gerçek saç dökülmesini ayırt edebilmektir. Bu kararı verdiğimizde ise saç dökülmesinin nedenlerini aramamız ve buna göre de önlemler almamız gerekir.
Kadınlarda genel seyrelme şeklinde saç dökülmelerinde en sık rastlanan dökülme nedenleri hormonal bozukluklar, demir eksikliği anemisi ve tiroidle ilgili sorunlardır:
Hormonlara bağlı dökülmede, erkeklik hormonu denen androjenlerin hakim olması gerekir. Saçların tepe kısmında yavaş gelişen “erkek tipi saç dökülmesi”, yağlanma artışı, akne belirtilerinde artış, kıllanma artışı ve adet düzensizliği belirtilerinden bir veya birkaçı ile belli eder. Bu nedenle erkek tipi dökülmelerde önce bu eşlik eden belirtiler sorgulanır, ihtiyaç duyulursa hormon tetkikleri yapılır ve bulgulara göre tedavi programlanır.
Diğer tip dökülmelerde daha kısa bir sürede seyrelme gelişir. Basit çekme (Pull) testi veya bir tutam saç alınarak bunların incelenmesiyle (trikogram) gerçek saç dökülmesi olup olmadığına karar verilebilir.
Kansızlık çeşitleri, özellikle de bizim kadınlarımızda sıkça görülen demir eksikliği anemisi bir başka dökülme nedenidir. Burada belli alanda değil, saçın genelinde seyrelme ve cılızlaşma vardır. Anemi saptanırsa nedenleri araştırılır, gerekirse bir iç hastalıkları uzmanının da fikri alınarak tedavi yoluna gidilir.
Tiroid bezinin özellikle yavaş çalışması ve aynı zamanda normalden hızlı çalışmasında da demir eksikliğindekine benzer genel bir seyrelme ve cılızlaşma görülür. Tüm bu nedenlere yönelik tedavinin yanı sıra saçın genel desteğini sağlayacak özel mineraller, proteinler ve vitaminlerle, saç dökülmesini engelleyen özel, etkinliği ispatlanmış losyonlarla tedavi tamamlanır. Bu tip durumlarda etkinin yavaş olacağı, üç aydan önce sonuç beklenmemesi ve tedavinin en az 6 ay sürdürülmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Bu üç ana nedenin dışında çinko eksikliği, seyrek görülen bir faktördür, pratikte çok geçerli değildir. Kilo verme amacıyla yoğun diyet yapanlarda protein eksikliği, et yemeyenlerde hem protein ve hem de demir eksikliği saç dökülme nedeni olacaktır. Doğum yaptıktan 3-4 ay sonra başlayan ve 6 ay kadar sonra düzelen, fakat nedeni halen bilinmeyen bir dökülme şekli de vardır. Fazla dikkati çekmeyen fakat sonunda belli alanlarda kalıcı kelliğe neden olabilen bir başka durum saçlara sürekli bir şekilde kuvvetli gerilim uygulanması da, (saçların çok gererek, topuz yapılması, sürekli çok güçlü çekerek fön yapılması, aşırı düzleştirme çabaları) en çok şakaklar ve alında gerilmeye bağlı dökülme yapar. Tüm bu somut nedenlerin yanı sıra psikolojik faktörler de önemli bir dökülme nedenidir, tek başına veya diğer nedenlerle birlikte etkili olabilir.
Bunların dışında ateşli hastalıklara, uzun süren hastalıklara bağlı dökülmeler, kanser ilaçları gibi bazı ilaçlara bağlı dökülmeler, geçici dökülme nedenleri arasında önemli yer tutarlar.
Son olarak vurgulanması gereken ve çok yanlış bilinen bir nokta ise dedikoduları çok yapıldığı halde saç dökülmesiyle uzaktan yakından ilgisi olmayan durumlardır: Saçların çok uzun veya kısa olması, sık (her gün gibi) veya çok seyrek yıkanması, içeriği farklı sabun, şampuan, iyi veya kötü şampuanla yıkanması, sprey, jöle, briyantin, saç kremi kullanılması örnek verilebilir. Bunların hiçbirinin saç dökülmesinde suçu, taksiratı yoktur, lütfen günahlarını almayalım Ama saç da çıkartmaz veya dökülmeyi durdurmazlar. Ayrıca tam tersine saçların kökünden kazınmasının da güçlendirici etkisi olmadığı gibi zeytinyağı (her türlü yağ olabilir), yumurta akı (veya sarısı), sarımsak, abuk otlar, X,Y,Z vitaminleri karışımları gibi abuk karışımlar da başınızı, saçınızı kirletmekten başka işe yaramazlar.
Erkeklerde ise “erkek tip dökülme=androjenik alopesi (AGA) denilen dökülme genelde 20-30 yaşlar arasında en yoğun olur, 40-45 sonrası yavaşlar. Özel bazı moleküller durdurmada yardımcı olabilmektedir.
Hem erkek ve hem de kadınlarda görülebilen bir dökülme şekli, (alopesya areata=saçkıran) birden ortaya çıkan, boşluklar şeklinde görülen dökülmelerdir, bazen sakalda da görülebilir, nedeni belli olmamakla birlikte psikolojik faktörlerin etkili olduğu bilinmektedir.
Ayrıca kıl köklerini harap ederek giden dökülmeler de vardır ki bunların tanısı da tedavisi de oldukça zordur, bir dermatolog tarafından erken müdahale edilmesinde yarar vardır. Basit kıl dibi iltihabının yıkım yapan tipleri, deri lupusu, bazı özel mantar hastalıkları (favus=kel hastalığı), nedeni bilinmeyen “liken planopilaris” adlı hastalık bu gruptandır.
Saç ve saçlı derinin diğer mantar hastalıkları da yuvarlak dökülmeler yapar, fakat yavaş yavaş büyür ve kırık saçlar vardır. Genellikle çocuklarda görülür, insandan insana veya hayvandan insana (kırsalda) bulaşabilir, fakat bunlar ergenlikte kendi geçer.
Saç Bakımı ve Saç Kepeklenmesi
Saç kepeklenmesi en sık yaşanan sorunlardandır, “Seboreik dermatit” adlı olayın bir uzantısıdır. Kişinin yapısına bağlı olduğu için kökten çözümü yoktur, sürekli bakım ister.
Saçlarla ilgili oluşan sorunları çözebilmek biz Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanlarının (Dermatovenerolojist) görev, sorumluluk ve yetkisindedir. Başvuracağınız tek adres altı yıl tıp tahsilinin üzerine beş yıl bu alanda uzmanlaşan Deri Hastalıkları uzmanlarınızdır.