Bebeklerde Deri Hastalıklarının Tedavisi - Prof. Dr. Ertuğrul Aydemir

Bebeklerde Deri Hastalıklarının Tedavisi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Yeni doğan bebeklerin derisi çok ince ve hassastır.  Doğumda “verniks”  adı verilen sarı renkli, yağlı bir tabaka ile kaplıdır. Bu yağ tabakası bebeği kuruluktan, deriden su kaybı, ısı kaybı ve mikroplara karşı koruyan bir örtü olduğu için nazikçe silinmeli ve tamamen temizlemeye çalışılmamalıdır. Bu tabaka zaten kendiliğinden bir hafta içinde kaybolur. Yeni doğanların cildinde ince ayva tüyleri,  renk değişiklikleri, doğum lekeleri olabilir. Bunların çoğu zararsız, ırka ve soya çekime bağlı olabilen ve genellikle kendiliğinden kaybolan belirtilerdir. Yeni doğan bebekler ılık su ile her gün yıkanabilir, bu onları rahatlatır. Bebeklere özel sıvı sabunlarla ve ılık su dökülerek veya hafif ılık duş tutularak hızlıca yıkanmalıdır. Banyo sonrası nazikçe kurulamak ve hafifçe bebek nemlendiricileri sürmek bebeği rahatlatır. Yeni doğanın göbek bölgesi mikropların girmesine yatkın bir alan olduğu i için temizlik ve göbek bakımı çok önemlidir. Göbek bağı yaklaşık 7-10 gün içinde kurur ve kendiliğinden düşer Göbek bölgesi bebek bezinin dışında kalmalıdır. Göbekte kızarıklık, şişlik, kanama veya akıntı varsa hemen doktora gösterilmelidir.

Yeni doğan bebeklerde saç diplerinde, halk dilinde “konak” denilen, sarı, yağlı kepekler olabilir. Bu kepekler Tedavi için kepekli bölgeye pamukla çok az sıvı yağ sürülerek 2 saat sonra ılık banyo ve bebek şampuanı ile yıkamak yeterlidir.

Bebeklerin tırnakları temiz bir makasla,  fazla derin olmadan, düz olarak kesilebilir, 40 günden sonra kesileceği söylentisi doğru değildir.

Bebek derileri yeni doğan döneminden sonra da erişkin derilerine göre çok ince, hassas ve kırılgandırlar. Bu da onların, olumsuz çevre koşullarında erişkinlerden daha fazla etkilenmelerine neden olabilir. Kışın soğuk ve ayazın deri üzerinde yarattığı tahrişin yanı sıra terlemenin de azalması, özellikle aşırı deri kuruluğuna neden olabilir.. Bunun sonucunda da başlangıçta hafif, zaman içinde de şiddetliye dönebilen bir kaşıntı ortaya çıkabilir. Bu nedenle, tahriş etmeyen bebek sabun ve şampuanları ile hafifçe ve yalnızca bir kez sabunlama ve durulama yeterlidir, yağ bezlerinin henüz gelişmemiş olmasından dolayı, bebeklerin saçlı derileri de bizler gibi sık yağlanıp kirlenmez, haftada bir-iki yıkama yeterli olabilir. En önemli nokta derinin kaybolan nemini geri verebilmek ve yeniden su kaybını önlemek için nemlendirici vücut losyonlarının sürekli ve istikrarlı olarak her gün ve özellikle hemen banyonun arkasından kullanılmalarıdır.

Bebeklerin bez bölgesi temizliği için ise bol su ile yıkama veya bebekler için özel hazırlanmış ıslak mendille silme dışkı artıklarının daha iyi temizlenmesini sağlar. Yeni doğanda bez değiştirme başlangıçta saatte bir, ilk aydan sonra iki saatte bir yapılması yeterlidir. Daha sonraları günde 5-6 kez, 10-12 saatlik bir uykuda ise en az bir kez değiştirilmelidir, sıcaklarda ve ishal varsa daha sık değişim yapılabilir.

Eğer bu bakımlar uygun ve yeterli şekilde yapılmazsa (bezin sık değiştirilmemesi gibi) bebeklerin bez bölgelerinde halk arasında “pişik” de denen “bez dermatitleri (bez ekzeması)” dediğimiz durum ortaya çıkabilir. Bunlar yeni doğan döneminde sık görülmez, daha sık olarak ek besinlere başlanan 5.-6. aylardan sonra bebeklerin üçte birine yakınında görülür. Bebeklerin bezlenmediği toplumlarda bez dermatiti görülmez.

Bebeklerde bez dermatiti ve pişik oluşumu tamamen nem artışı ve nemli derinin sürtünmesinin yarattığı tahrişe bağlıdır. Kuru deri bir başka deri alanına veya başka bir yüzeye (beze) sürtündüğü zaman sorun çıkmaz, tahriş görülmez. Eğer deri, ter, idrar, dışkı birikimi ve buharlaşamaması nedeniyle nemli kalırsa, direnci düşer ve ister karşısındaki deriye, isterse bebek bezi gibi bir başka yüzeye sürtünsün, kolayca zedelenecek, üst tabakaları soyulup zayıflayarak sorunlar ortaya çıkacaktır. Bez dermatiti, bez bağlanan, genellikle bebek veya çocuk, fakat daha seyrek olarak erişkinlerde de (idrar ve dışkı tutamama olanlarda) görünen ve bez bölgesine sınırlı, bezin temas ettiği alanlarda görülen kızarık, egzemamsı bir tablodur, tipik özellik deri kıvrımlarının etkilenmemesidir. Aynı bölgede görülmelerine karşın bez dermatiti (dermatit=ekzema) ve pişikler çok karıştırılır. Halk arasında pişik olarak adlandırılan hastalık, büklüm yeri iltihabı dediğimiz olaydır. Her yaşta ve tüm büklüm yerlerinde (kasık, kalça arası, meme altı, kotuk altı vb) bebeklerde özellikle kalça arası ve kasıklarda (bazen boyun, karın kıvrımlarında da) görülür. Islak kalma, terleme sonucu nemlilik ve sürtünme bölgede tahrişe yol açar, kızarma, sulanma olabilir, 2-3 gün sürerse bakteriler ve maya mantarları eklenerek şiddetlenme ve uzun sürmesine neden olabilir. Pişik olayında belirtiler tamamen büklüm yerine sınırlıdır, dışa pek taşmaz.

Pişikler ve bez ekzemaları doktor tavsiyesi olmadan tedavi edilmemelidir. Hem bez dermatitinde, hem de pişikte birbirine benzer önlem ve tedaviler uygulanır.

Aktif dönemde: Alanın kurutulmaya çalışılması esastır. Bunun için basit sulu pansumanlar, spreyler, Günde 2-3 kez çok yararlıdır. Ayrıca hem mantarları, hem bakterileri etkileyecek, hem de tahrişi ve iltihabı azaltacak ikili etken madde içeren kremler kullanılır. Bez kullanımına gerek kalmadığında hastalık ortadan kalkacaktır.

Sık başvurulmasına karşın pudralar yalnızca tamamen kuru, sağlam deride kuru tutmak ve sürtünmeyi önlemek amacıyla kullanılabilir, dermatit varsa kullanılmamalıdır

Bez bölgesinin kuru tutulması çok önemlidir, süper emici tek kullanımlık çocuk bezi kullanımı yeğlenmelidir. Bu bezlerin deriye temas eden kısmında genellikle geçirgen bir tabaka vardır, bu tabaka sıvıyı içeri aktarır. En içte çocuk bezi teknolojisindeki en önemli gelişme olan poliakrilat polimerleri sıvı temasıyla jel oluşturarak ağırlığının kat kat fazlası kadar sıvı tutabilir ve geri bırakmaz. En dıştaki tabaka ise dışarı sızıntıyı engeller. Deriye sıkıca yapışmalarını önlemek için tam uygun bedende veya daha iyisi bir beden büyük bez kullanılmalıdır. Bez değiştirmelerde koruyucu kremler de kullanılabilir.

Pudralar ise yalnızca tamamen kuru, sağlam deride kuru tutmak ve sürtünmeyi  önlemek amacıyla kullanılır, günümüzde kullanımları azalmıştır, aktif dönemde ise hiç yerleri yoktur.

Bebelerimize en kısa zamanda bezlerden kurtulmayı, erişkinlerimize de hiçbir zaman bezlere muhtaç olmamayı dilerim!

Bebeklerin derisi ince mi ince,

Kolay zedelenir, sertçe silince.

Sıkıntı yaşamazsın, sen de bebek te,

Nazik bakım kurallarını bilince.

Yüzümüz güler, bebekleri görünce,

Aynı duygular, gelin görümce.

Hep özeniriz bebek derisine,

Bebeklerin derisi ince mi ince.